فانوس جزیره

راه های دیگر ضبط خیال :

انس دادن ذهن: با داشتن برنامه منظم و پیوسته مى ‏توان ذهن را به سمتى خاص جهت داد. 

کنترل حواس: گرچه ذهن انسان این توانایی را دارد که حتی بدون استفاده از حواس ظاهری افکاری را تولید کند ولی عمده آن چیزهایی که انسان در مورد آن فکر می کنیم اعم از چیزهای خوب یا بد. داده های حواس ظاهری اوست لذا باید مجاری ورودی ذهن را که همان حواس ظاهری است کنترل کرد؛ یعنی چشم، گوش، زبان و لامسه و...

« ولا تقف ما لیس لک به علم ان السمع والبصر والفؤاد کل اولئک کان عنه مسؤولا » و هرگز بر آنچه علم و اطمینان نداری دنبال مکن که (در پیشگاه حکم خدا) چشم و گوش و دل ها همه مسؤولند » اسراء، آیه 36 »   بنابراین یکی از مهمترین راه های کنترل فکر، کنترل حواس ظاهری است. اگر کسی به چشم چرانی مبتلا شد ، یکی از آثار آن این است که باعث به وجود آمدن افکار و خیالات شهوانی می شود و زمینه گناه را فراهم می آورد.

برخی خیالات را می توان با این گونه اعمال از دایره افکار خود دور کرد به طور مثال اگر هنگام خواب، این گونه افکار هجوم می آورد. وقتی به بستر خواب برویم که خسته باشیم و معده ما سنگین نباشد. البته با وضو بودن و تلاوت «سه قل هو الله و تسبیحات حضرت زهرا(س)» نیز بسیار مؤثر است و اگر با دیدن برخی صحنه ها با گفتگو با برخی افراد این گونه افکار هجوم می آورد. نگاه ها و رفت و آمدهای خود را کنترل کنیم و بعد از خطور این نوع افکار توجه خودمان را به برنامه ریزی زندگی با مسائل درسی و یا یاد امامان معطوف کنیم. رفته رفته این گونه افکار از ما دور می شوند

آیت‌الله جوادی آملی : خیال را باید کنترل کرد، خداوند عقل را برای کنترل و مراقبت از خیال آفریده است، انسان نباید هر مطلبی را ببیند، بشنود یا بازگو کند، انسان با کنترل خیال به وسیله عقل به مقام لقمان حکیم دست می‌یابد. 

آیت الله صمدی آملی :

برای تطهیر قوة خیال باید آنرا از «اعتقادات فاسد و تخیلات ردی و پست و از جولانش در میدان آمال و امانی» پاک کرد. در این مسیر یک جهت و یک دل بودن، یک مقصد داشتن، با دوستان خوب معاشرت کردن، یک درس و بحث داشتن، دنبال یک مسیر به راه افتادن، همه و همه به انسان کمک می کنند.  

از جمله راههای تطهیر قوه خیال مداومت در خواندن آیة سخره می باشد که به قوة خیال توحد می بخشد. زیرا قوة خیال بر اساس اصل تجردش به هر آنچه که روی آورد زود خو می کند. انسان اگر مدتی با این آیه یا آیاتی شبیه این، حشر پیدا کند خواهد توانست نفس خود را به توحد بکشاند.

«خواب» را نیز به عنوان معیار پراکندگی خود قرار دهید. اگر خوابهای گوناگون و پراکنده دیدید بدانید قوة خیالتان به پراکندگی رفته است. و لذا یکی از برنامه های پیامبر این بود که هر غروب به اصحاب می فرمودند: «شب نزدیک است، حواستان را بیشتر جمع کنید.» اصحاب نیز صبح هر روز خوابهای خود را به پیامبر گزارش می دادند. «خواب» گزارش معیار و میزان طهارت قوة خیال است. زیرا هر جا اشکال و صوری در میان است معلوم است که پای قوه خیال در کار است .