در ادامه بحث ضبط خیال ، حاج آقا مجتبی اولین راه رو تفکر بیان کردند . بحث ایشون رو اینجا فعلا متوقف میکنم و این پست رو به این مطلب اختصاص میدم که : چرا تفکر میتونه خیال رو هدایت کنه و راه های دیگر ضبط خیال چیه...با من همراه باشید .

هنگامی که عقل حقائقی را در باطن عالم به دست آورد آن حقائق و یافته ها را به قوه خیال واگذار می کند. قوة خیال نیز وظیفه صورتگری آنها را بر عهده دارد و لذا وجهی از قوه خیال به طرف نشئه طبیعت و کثرت قرار گرفته است و لذا دائماً در خطر است. اما نیروی عاقله نیروی وحدت است و دائماً رو به ماورای عالم ماده دارد .

1. یکی از اموری که خیال رو از تخیلات فاسد وصورتگریها و بازیگریهای خاص خودش باز میدارد تفکر در امور معقول و مفاهیم کلی است به دلیل این که تفکر مربوط به قوه عقل بوده و عقل با وحدت مانوس و محشور است یعنی هرجا که پای عقل در میان باشد کثرات و اشکال و صور و مقادیر که مربوط به عالم ماده و خیالند جایی نخواهند داشت پس یکی از راههای کنترل قوه خیال تفکر در معانی و حقایق کلیه است مثلا تفکر در معانی آیات و روایات .

2. بزرگان از فلاسفه و عرفان همچون بوعلی سینا و ملاصدرا پیشنهادشان این است که برای تطهیر قوه خیال ریاضیاتخوانده شود چرا که تفکر در معادلات ریاضی باعث تقویت قوه عاقله و انس انسان با عالم وحدت میشود.

3 . یکی دیگر از راههای کنترل خیال انصراف است یعنی به محض اینکه خیال انسان مشغول به صورتگری ناشایستی شد سریعا خود را به انجام کاری منصرف کنیم مثلا با دوستی شروع به صحبت کنیم و یا به خواندن کتابی مشغول شویم و یا ..

4. به طور کلی دائما با وضو بودن و تلاوت بسیار قرآن کریم نیر نقش بسزایی در کنترل و تطهیر خیال دارد.

5. یکی از نکات مهمی که در کمتر شدن بازیگریهای نفس و قوه خیال تاثیر بسزایی دارد کمتر حرف زدن است. به طور کلی سکوت تاثیر فراوانی در تقویت قوه عاقله دارد چرا که سخن گفتن و ترکیب حروف و کلمات متناسب با عالم کثرات است و کثرت نیز هم سنخ با قوه خیال. قوه خیال از هرچه به عالم وحدت نزدیک باشد گریزان است دقیقا به همین خاطر است که در هنگام نماز آن هنگام که قرار است انسان متوجه عالم اله که عالم وحدت است گردد و سعی می کنیم خود را از ادراکات ظاهری دور کنیم و هر چیزی را نبینیم و هر چیزی را نشنویم و هر چیزی را لمس نکنیم قوه خیال سریع به میدان آمده و شروع به مرور خاطرات و صورتگریهای فراوان میکند. و لذا هر چقدر سکوت انسان بیشتر شود قوه خیال بیشتر لجام میخورد و قوه عاقله تقویت میگردد. 

اگر بتوانیم فراگیر بودن حقیقت توحید را بیشتر دریابیم و در این خصوص مطالعه و تحقیقات بیشتری داشته باشیم تا حد زیادی می توانیم در کنترل قوه خیالمان خصوصا در هنگام نماز توفیق داشته باشیم. تصوری که عموم مردم از حقیقت توحید الهی دارند این است که خدایی جدا در بیرون از آسمانها و زمین مشغول ربوبیت است در حالی که این تصور عامیانه صحیح نیست .
خدایی که ما به عنوان حقیقت واحد  آن را مورد پرستش قرار می دهیم حقیقتی جدای از زمین و آسمانها و جمادات و نباتات و حیوانات و انسانها نیست بلکه وجودی است فراگیر که تمامی کمالات موجودات از آن اوست و در متن کمالات هر موجودی وجود نوری حق سبحانه و تعالی نهفته است. اگر بتوانیم این نگاهمان را تقویت کنیم و با ملاحظه هر شیئی سریعا به کمالاتی که در آن نهفته است متمرکز شویم و در متن آن کمالات نور وجودی حق را مشاهده کنیم حضور و مراقبتی تام از آن انسان می شود که انسان را از هرگونه پراکندگی ذهن و خیال باز می دارد.